Σάββατο 3 Μαΐου 2014

Σύνταξη στα 100 για όλους...

Διαβάζουμε στο "Ποντίκι" για τις καινούργιες αλλαγές στις συντάξεις: "Όταν ο Γιάννης Βρούτσης και το επιτελείο του έβγαιναν με βλέμμα σκυθρωπό από τις πρόσφατες διαπραγματεύσεις με την τρόικα, ήταν εύκολο να αντιληφθεί κάποιος ότι είχαμε υποχρεωθεί ως χώρα να αποδεχτούμε περισσότερα μέτρα από αυτά που έβγαιναν επισήμως προς τα έξω.

Η κυβέρνηση:

♦ Έλεγε ότι θα μειωθούν οι εισφορές – εργαζομένου και εργοδότη – κατά 3,9 ποσοστιαίες μονάδες από τον Ιούλιο («για να τονωθεί η απασχόληση» μας είπαν στη συνέχεια).

♦ Παραδεχόταν ότι θα καταργηθούν κάποια κοινωνικά επιδόματα του ΟΑΕΔ.

♦ Ψιθύριζε ότι θα υπάρξει μείωση μισθών για τους μακροχρόνια ανέργους που θα έβρισκαν δουλειά, μέσα από το ψαλίδισμα των τριετιών (σ.σ.: για το καλό τους, βεβαίως - βεβαίως, διότι, όπως λέει και το κυβερνητικό απόφθεγμα, «καλύτερα να δουλεύεις με λιγότερα παρά να μη δουλεύεις καθόλου»).

♦ Ακόμη και τις περικοπές στο ύψος των επικουρικών συντάξεων παραδεχόταν – πώς θα μπορούσε να κάνει διαφορετικά, άλλωστε, όταν η ίδια η έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους ποσοτικοποιούσε την περικοπή στα 340 εκατομμύρια ευρώ.

Τελικά, ύστερα από τις παραπάνω παραδοχές, ήρθε την περασμένη εβδομάδα στη δημοσιότητα η έκθεση αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τα παραρτήματα και τις υπογραφές των Ελλήνων υπουργών. Για να φανεί περίτρανα ότι υπάρχει συμφωνία για νέο ασφαλιστικό.

Τον Οκτώβριο η ελληνική Βουλή (με τη σημερινή της σύνθεση άραγε;) θα πρέπει να ψηφίσει έναν νέο ασφαλιστικό νόμο, του οποίου οι διατάξεις θα ενεργοποιηθούν από την 1η Ιανουαρίου του 2015. Δηλαδή, πριν καν ενεργοποιηθεί η μεγάλη ασφαλιστική μεταρρύθμιση του 2010 – η οποία ουσιαστικά μειώνει τις συντάξεις για όσους βγουν στη σύνταξη μετά την 1η Ιανουαρίου 2015 -, έρχεται μια καινούργια.

Η αναφορά στην έκθεση της Κομισιόν είναι σαφής και κάνει λόγο για «παραμετρικές αλλαγές». Οι παραμετρικές αλλαγές ενός ασφαλιστικού συστήματος, όμως, δεν είναι άλλες από τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και τον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων.

Αποσιωπήθηκε το ζήτημα. Σιγήν ιχθύος τηρεί ο αρμόδιος υπουργός, ο οποίος ακόμη δεν μας έχει ενημερώσει για το τι ειπώθηκε - και, το κυριότερο, για το τι συμφωνήθηκε - πίσω από τις κλειστές πόρτες της διαπραγμάτευσης.

Ακόμη και τώρα, που η έκθεση έφερε το ζήτημα στην επιφάνεια, η σιγή ιχθύος δεν... έσπασε. Τι κι αν η έκθεση αναφέρει ότι η προεργασία για τον νέο ασφαλιστικό νόμο θα πρέπει να ξεκινήσει - πρακτικά - από τον Ιούνιο. Ο πολιτικός στόχος, απολύτως   ξεκάθαρος: Να περάσει η 25η Μαΐου χωρίς να καταλάβει ο πολίτης τι τον περιμένει από φθινόπωρο. Και μετά... αρχίζουν τα όργανα.

Η έκθεση αξιολόγησης
Η «βόμβα» ήταν τελικά κρυμμένη στο εσωτερικό της έκθεσης αξιολόγησης. Το αναλυτικό κείμενο αναφέρει ότι μέσα στον Οκτώβριο θα πρέπει να ψηφιστεί νέος ασφαλιστικός νόμος, ο οποίος για μια ακόμη φορά θα αγγίξει τις βασικές παραμέτρους του συστήματος. Δύο είναι οι βασικές παράμετροι: ο τρόπος υπολογισμού της σύνταξης και τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Ακόμη και υπουργός της κυβέρνησης, ο οποίος συνομιλούσε προ ημερών σε προθάλαμο τηλεοπτικού σταθμού με γνωρίζοντα τα θέματα του ασφαλιστικού, απορούσε για το χρονοδιάγραμμα. «Πώς θα μπορέσουμε να περάσουμε ασφαλιστικό νομοσχέδιο τον Οκτώβριο; Ειδικά αν κληθεί να το ψηφίσει η Βουλή με την παρούσα σύνθεσή της» έλεγε χαρακτηριστικά.

Η πολιτική ανασφάλεια της κυβέρνησης και η απειλή ενός πολύ κακού γι’ αυτήν εκλογικού αποτελέσματος στις ευρωεκλογές της 25ης Μαΐου προφανώς δημιουργεί και πολιτικά σενάρια. Ήδη υπάρχει σενάριο βουλευτικών εκλογών για το φθινόπωρο, με την κυβέρνηση να προετοιμάζει από τώρα το επιχείρημα: «Ψηφίστε εμάς που θα διαπραγματευτούμε την απομείωση του χρέους». Να λοιπόν μια πρώτη πιθανή πολιτική περιπλοκή:

♦ Πρώτα γίνονται βουλευτικές εκλογές, ώστε να προκύψει μια νέα σύνθεση της Βουλής.

♦ Ύστερα, ανάλογα με το εκλογικό αποτέλεσμα, αν δηλαδή επιβραβευθεί η σημερινή πολιτική, ξανανοίγει αμέσως και το θέμα του ασφαλιστικού.

Όμως τα πολιτικά και εκλογικά σενάρια, ανεξάρτητα από τη βασιμότητά τους, κινούνται πέρα από το κρίσιμο: την ουσία των παρεμβάσεων και το χρονοδιάγραμμα της προετοιμασίας τους.

Ανεξάρτητα, λοιπόν, από το πότε (και αν) θα φτάσει ένα ακόμη νομοσχέδιο τέτοιου περιεχομένου στη Βουλή, η προετοιμασία θα πρέπει να αρχίσει αμέσως. Το νομοσχέδιο αυτό, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που περιλαμβάνει η έκθεση, θα πρέπει να παρουσιαστεί τον Σεπτέμβριο. Τι θα περιλαμβάνει;

1 Πολιτικές που θα απομονώνουν τον ασφαλιστικό χαρακτήρα του συστήματος από τον κοινωνικό. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η κοινωνική πολιτική θα σταματήσει να ασκείται μέσω των ασφαλιστικών ταμείων (με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει, π.χ., για τις συντάξεις των ανασφάλιστων υπερηλίκων). Η κοινωνική πολιτική θα χρηματοδοτείται απευθείας από τον κρατικό προϋπολογισμό και τα φορολογικά έσοδα.
2 Ρητή αναφορά γίνεται στη «διεύρυνση της βάσης των ασφαλισμένων» στα ασφαλιστικά ταμεία μέσα από την κατάργηση «αδικαιολόγητων εξαιρέσεων από την ασφάλιση», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. Οι... αδικαιολόγητες εξαιρέσεις θα πρέπει να σταματήσουν να υπάρχουν ήδη από τις αρχές του 2015.
3 Ρητή αναφορά γίνεται και στην ανάγκη «επαναρρύθμισης» των βασικών παραμέτρων του συστήματος, ώστε να διασφαλιστεί ότι η κρατική δαπάνη για τις συντάξεις θα κινηθεί μέσα στα όρια των στόχων του μνημονίου.

4 Η έκθεση αναφέρεται ρητά στη χρηματοδότηση των ταμείων πρόνοιας, αλλά και των επικουρικών ταμείων, αποκλειστικά με ίδιους πόρους από την 1.1.2015, ενώ μιλάει για περαιτέρω συγχωνεύσεις ασφαλιστικών ταμείων, για ενσωμάτωση στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και των τελευταίων ταμείων που έχουν απομείνει εκτός. Μιλάει, επίσης, για διευκόλυνση της «κινητικότητας» των εργαζομένων από ταμείο σε ταμείο (π.χ. από το ΙΚΑ στον ΟΑΕΕ και αντίστροφα).

5 Διάπλατα ανοίγει και ο δρόμος για νέα μείωση των εργοδοτικών εισφορών.

«Η ελληνική κυβέρνηση θα επανεξετάσει τις συνέπειες στους μισθούς, στην απασχόληση και στα δημόσια οικονομικά και θα προωθήσει – σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ – νέα μείωση των εργοδοτικών εισφορών» αναφέρει η έκθεση.

Η μείωση αυτή προγραμματίζεται για τον Ιούνιο του 2015. Και αυτή η μείωση θα γίνει με δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο, που σημαίνει ότι τα χρήματα που θα εξασφαλίσουν οι εργοδότες μέσα από τη μείωση των εργοδοτικών εισφορών θα πρέπει κάποιος να τα χρηματοδοτήσει.

Για όποιους πιστεύουν ότι όλα αυτά φαίνονται γενικόλογα, να υπενθυμίσουμε την τακτική της τρόικας όπως τη μάθαμε όλα αυτά τα χρόνια: ανοίγει θέματα, συμβιβάζεται με τις πρώτες αλλαγές και επανέρχεται για να πάρει και τα υπόλοιπα σε δεύτερο χρόνο. Μια καλή λύση, λοιπόν, για να μάθουμε τι μας περιμένει, είναι να πάμε πίσω στον χρόνο και να θυμηθούμε τι ζητούσαν το 2010, όταν άνοιγαν για πρώτη φορά το θέμα του ασφαλιστικού.

Τα σενάρια για τις συντάξεις
Ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων που θα ισχύσει από την 1η Ιανουαρίου 2015, προβλέπει ότι όποιος συνταξιοδοτηθεί από το νέο έτος θα εισπράττει τη βασική σύνταξη, η οποία μπορεί να φτάσει κατά μέγιστο το επίπεδο των 360 ευρώ, και την αναλογική σύνταξη, η οποία προκύπτει με βάση τις εισφορές που έχει πληρώσει ο εργαζόμενος κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου.

Αυτή η «εξίσωση» (δηλαδή βασική σύνταξη των 360 ευρώ συν αναλογική σύνταξη ανάλογα με τις εισφορές) ισχύει απολύτως γι’ αυτούς που άρχισαν να εργάζονται μετά την 1η Ιανουαρίου 2011.

Για τους παλαιότερους ισχύει μεικτό σύστημα: Για το χρονικό διάστημα μέχρι και το τέλος του 2010, ισχύει για τον καθένα από εμάς ο παλαιός τρόπος υπολογισμού.

Τι προέβλεπε το ασφαλιστικό ταμείο; Το 80% της σύνταξης με βάση τις αποδοχές της τελευταίας πενταετίας; Αυτό θα ισχύσει. Όχι όμως για όλη την προϋπηρεσία. Μόνο για τα χρόνια που διανύθηκαν μέχρι και το τέλος του 2010. Για όλα τα υπόλοιπα χρόνια, θα ισχύσει ο νέος τρόπος υπολογισμού.

Άρα οι περισσότεροι που πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν τα επόμενα χρόνια, στην πραγματικότητα θα πάρουν μια σύνταξη η οποία θα προκύψει από τρία «κομμάτια»:

♦ Το πρώτο κομμάτι, που θα υπολογιστεί με το παλαιό σύστημα και θα αφορά την περίοδο μέχρι το 2010.

♦ Το δεύτερο κομμάτι, που είναι η σύνταξη των 360 ευρώ.

♦ Το τρίτο κομμάτι, που είναι το αναλογικό κομμάτι της σύνταξης βάσει της προϋπηρεσίας που διανύθηκε ή θα διανυθεί μετά την 1.1.2011.

Τώρα μας παίρνουν τα «ρέστα» του 2010

Τι ήθελε η τρόικα να κάνει το 2010 και δεν το πέτυχε; Τι ενδεχομένως θα ζητήσει τώρα;

1 Το πρώτο σενάριο: Η σύνταξη των 360 ευρώ – η οποία αποτελεί το κομμάτι της σύνταξης του οποίου τη χρηματοδότηση εγγυάται το ελληνικό Δημόσιο – να μη δίδεται σε όλους, αλλά μόνο σε όσους πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια. Αυτό το μέτρο αυτομάτως θα περιορίσει δραστικά τη σύνταξη όσων φύγουν από εδώ και στο εξής από την αγορά εργασίας και θα γλιτώσει πολλά εκατομμύρια ευρώ από το κράτος σε ετήσια βάση.

2 Υπάρχει και δεύτερο σενάριο για τη βασική σύνταξη. Υποτίθεται ότι το ποσό των 360 ευρώ θα προσαρμοζόταν από τις αρχές του 2015 με βάση διάφορους δείκτες, μεταξύ των οποίων και η πορεία του ΑΕΠ. Με μια απλή αλλαγή στον ορισμό, η βασική σύνταξη θα πέσει στα Τάρταρα. Τι να αρχίσει να λαμβάνεται υπόψη ο δείκτης του ΑΕΠ από το 2015 και τι από το 2010; Και μόνο αυτό να γίνει, όμως, θα χαθούν τουλάχιστον 60 ευρώ από κάθε συνταξιούχο.

3 Ποιο είναι το τρίτο σενάριο; Ανεξάρτητα από το τι θα γίνει με τη βασική σύνταξη, θα πειραχτεί το πρώτο κομμάτι της σύνταξης. Αυτό κι αν θα είναι μέτρο που θα γλιτώσει χρήματα από τον κρατικό προϋπολογισμό! Να πάνε, δηλαδή, να πειράξουν τα ποσοστά αναπλήρωσης ή να λάβουν υπόψη το σύνολο των αποδοχών από το 2001 μέχρι το 2010 προκειμένου να υπολογίσουν τη σύνταξη.

Τα σενάρια παίζουν... όλα. Σε λίγους μήνες όλοι θα γνωρίζουμε ποια απ’ αυτά θα μείνουν στα συρτάρια και ποια θα ψηφιστούν από την ελληνική Βουλή.

♦ Ωστόσο υπάρχει ένα ερώτημα: Γιατί όλα αυτά;

♦ Υπάρχει όμως και μια απάντηση: Διότι υπάρχει ρήτρα. Αυτός είναι ο λόγος.

Έχουμε υπογράψει ότι η δαπάνη για τις συντάξεις δεν μπορεί να αυξηθεί περισσότερο από 2,5% του ΑΕΠ. Ήμασταν περίπου στο 13% όταν ξεκίνησε η περιπέτεια της χώρας και τα μνημόνια. Και πλησιάσαμε το όριο του 15,5%, παρά την περικοπή των συντάξεων.

Γιατί συνέβη αυτό; Λόγω της κατακόρυφης αύξησης του αριθμού των συνταξιούχων. Μιας αύξησης η οποία θα συνεχιστεί καθώς, κάθε φορά που ανοίγει συζήτηση για παραμετρικές αλλαγές, σπρώχνονται και καμιά ογδονταριά χιλιάδες άνθρωποι στη σύνταξη."

Δεν υπάρχουν σχόλια: